درباره تفحص پیکر شهیده فاطمه اسدی که پس از ۳۷ سال، تشییع و به خاک سپرده شد

محمد عنبرسوز | شهرآرانیوز - یکی از مهم‌ترین خبر‌های روز‌های اخیر به پیدا شدن پیکر مطهر بانوی شهید فاطمه اسدی از سوی گروهی از بسیجیان و تفحصگران دفاع مقدس اختصاص داشت که اتفاقی تاریخی در سال‌های اخیر محسوب می‌شود. در روز هفدهم آبان، گروهی از اعضای تیم تفحص که مشغول انجام عملیات برای کاوش پیکر شهدای دفاع مقدس بودند، پیکر مطهر بانوی شهید فاطمه اسدی را پس از حدود ۳۷ سال پیدا کردند که اولین بانوی شهید تفحص شده یا مفقودالأثر تاریخ دفاع مقدس به شمار می‌رود. این واقعه که از جهات مختلفی می‌تواند الهام بخش جامعه ایرانی باشد، به لحاظ فرهنگی و هنری نیز اهمیت انکاری ناپذیری دارد.

شرح ماجرا‌

می‌دانیم که در سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی ایران، برخی از گروه‌ها و احزاب سیاسی، با تصور متشنج بودن شرایط کشور و به وجود آمدن امکان سهم خواهی، برای دستیابی به اهداف و منافع خود، سلاح به دست گرفتند و وقایع هولناکی را در کشور رقم زدند. یکی از این گروه ها، موسوم به حزب دموکرات، در سال‌های ابتدایی دهه شصت، شاه محمد محمودی (همسر بانوی شهید فاطمه اسدی) را گروگان می‌گیرد، او در آن سال‌ها در استان کردستان به شغل حفر چاه مشغول بوده و چند بار همکاری با نیرو‌های نظامی که در آن زمان در دو جبهه جنگ تحمیلی و تلاش برای عمران و آبادانی نقاط مختلف کشورمان فعالیت می‌کردند را تجربه کرده بود.

در این شرایط، گروهک موسوم به دموکرات محمد محمودی را اسیر کرده و برای آزادی او مبلغ دویست هزار تومان از خانواده اش طلب می‌کنند. بانوی شهید فاطمه اسدی این مبلغ را با دشواری تهیه می‌کند، ولی در هنگام تلاش برای مبادله پول با همسرش، به دست اعضای این گروه دستگیر و پس از مدتی تیرباران می‌شود. پیکر مطهر این بانوی شهید تا کنون مفقود بوده و حالا پس از گذشت نزدیک به چهار دهه از شهادتش، پس از کشف و تأیید از سوی نهاد‌های مسئول، و تشییع در مشهدمقدس و پایتخت، در شهر سنندج تشییع و به خاک سپرده شد.

اهمیت فرهنگی

جدای از نام گذاری‌های مرسومی همچون اولین بانوی مفقودالاثر، تفحص پیکر این بانوی شهید به لحاظ فرهنگی نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. سرگذشت شهید فاطمه اسدی بار دیگر ثابت می‌کند که دوران دفاع مقدس در تاریخ انقلاب اسلامی ایران صرفا محدود به مردانی در خطوط مقدم جبهه نبوده و قشر گسترده‌ای از مردم ایران از جنایت‌های رژیم بعث عراق به پشتیبانی دولت‌های غربی لطمه دیده اند.

دشواری‌های مدیریت جنگ تحمیل شده از سوی دشمن بعثی از یک سو و مبارزه با گروهک‌های تندرو تحریک شده برای شورش‌های کور علیه جمهوری اسلامی ایران از طرف دیگر، موضوعاتی بودند که کشور در دوران جنگ با آن‌ها دست به گریبان بود. مشکلاتی که برگ‌های غم انگیز، اما غرورآفرینی را بر دفتر تاریخ انقلاب اسلامی ثبت کردند. وقایعی همچون کشف پیکر مطهر بانو فاطمه اسدی نشان می‌دهد که سیطره ناآرامی‌های ناشی از جنگ تحمیلی تا چه حد آحاد مردم ایران در نقاط مختلف را مورد آزار قرار داده است و لکه این جنایت‌های جنگی هرگز از پیشانی عواملش پاک نخواهد شد.

علاوه بر این، شجاعت بانوی شهید فاطمه اسدی در مسیر نجات همسر و تلاش برای حفظ کانون خانواده، خود قصه‌ای عبرت آموز و درخور توجه است. این تنها یک نمونه از استحکام پیوند زناشویی در ایران است که می‌تواند الگوی بی بدیلی برای مطالعات فرهنگی و بازنمایی پیوند ازدواج در خانواده ایرانی باشد. واکنش همسر و فرزند بانو اسدی به تفحص پیکر مطهر این شهید نشان دهنده جایگاه توصیف ناپذیر مادری است که نزدیک به چهل سال پیش از خانواده خود جدا شده، اما همچنان این خانواده از موهبت معنوی حضور مادر برخوردار هستند.

ارزش‌های دراماتیک

این یکی از عجیب‌ترین روایت‌های تاریخ معاصر ایران است که ارزش‌های انسانی و روایی انکارناپذیری دارد. شاید اگر یک نویسنده رمان یا فیلم نامه، با تکیه بر تخیل خود، قصه شهادت بانو فاطمه اسدی را به رشته تحریر درمی آورد، از سوی برخی منتقدان متهم به اغراق و بزرگ نمایی می‌شد. با این حال، بانوی شهید فاطمه اسدی یک نمونه واقعی است که سرگذشت او می‌تواند موضوع خلق آثار ادبی و هنری فاخر واقع شود.

تماشای فیلم سینمایی «درخت گردو» به کارگردانی محمدحسین مهدویان که هنوز هم روی پرده است، یکی از همین نمونه‌های باورنکردنی از رشادت‌های مردم کرد را به تصویر می‌کشد؛ به طوری که شاید تا اواخر فیلم بیننده این حجم از آسیب را باور نکند. قصه بانوی شهید فاطمه اسدی نیز می‌تواند، به اندازه سرگذشت تراژیک قادر مولان پور، واجد ظرفیت‌های دراماتیک باشد. از منظر انسانی، گروگانگیری، شکنجه و در نهایت اعدام ناعادلانه مادری که درصدد دفاع از همسر و حفظ خانواده خود بوده است، می‌تواند موضوعی برای افشای گوشه‌ای از جنایات جنگی رخ داده علیه مردم ایران در ایام دفاع مقدس باشد.

علاوه بر این، یک رشادت حماسی تمام عیار از سوی یک قهرمان زن می‌تواند موضوع بسیار پرکشش و منحصربه فردی برای تولید آثار مختلف هنری باشد. خوشبختانه در سال‌های اخیر، فیلم سازانی همچون نرگس آبیار با فیلم «شیار ۱۴۳»، منیر قیدی با فیلم «ویلایی ها» و همایون اسعدیان با «بوسیدن روی ماه» در صدد بازنمایی گوشه‌ای از رشادت‌های زنان و مادران ایرانی در دوران هشت ساله دفاع مقدس بوده اند؛ بنابراین انتظار می‌رود که این واقعه مهم و تأمل برانگیز، در گذر زمان، به دست فراموشی سپرده نشود و هنرمندان متعهد آن را منبع الهام خود قرار دهند.